Ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο για τους ελληνικούς λιμένες απαιτεί μια άλλη πολιτική

Ανακοίνωση Τομέα Ναυτιλίας ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής για το νομοσχέδιο της κυβέρνησης

Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας επιλέγει να διατηρήσει το θεσμικό κενό στη αρχιτεκτονική της διακυβέρνησης του λιμενικού συστήματος της χώρας, αφού το νομοσχέδιο του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής (ΥΝΑΝΠ) για την «Έποπτική Μονάδα Ασφάλειας Λιμένων και Πλοίων» (ΕΜΑΛΠ), συνεχίζει να δημιουργεί αρνητικές επιπτώσεις στους λιμένες και στη χώρα, είτε συνειδητά είτε από αδικαιολόγητη άγνοια.

Μετά την αποδυνάμωση και ουσιαστική κατάργηση της ΔΑΛ, την υποβάθμιση της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων και την ανάθεση στο Υπερταμείο αρμοδιότητες Αρχής Λιμένων, με τον παράλληλο περιορισμό της διυπουργικής Επιτροπής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ), επιχειρεί να καλύψει το κενό που δημιούργησαν οι πολιτικές της, με την ίδρυση  της Εποπτικής Μονάδας και το μόνο που πετυχαίνει είναι να ολοκληρώσει το λάθος της.

Με το νομοσχέδιο η κυβέρνηση δημιουργεί ένα νέο φορέα, χωρίς να παρέχεται βελτιωμένο θεσμικό πλαίσιο ή έστω ισοδύναμο υποκατάστατο των θεσμών που η ίδια κατήργησε με τις αποφάσεις της. Παράλληλα δημιουργεί επικαλύψεις με την ΡΑΛ και υπηρεσίες του ΥΝΑΝΠ, ‘’καταργεί’’ τις διευθύνσεις του υφιστάμενου ΥΝΑΝΠ που αποτελούσαν τη Γενική Γραμματεία Λιμένων και Λιμενικής Πολιτικής, και προσθέτει αρμοδιότητες, τις οποίες είναι αδύνατον να εξυπηρετήσει η συγκεκριμένη μονάδα. Συνεχίζει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα θεσμικού «ράβε-ξήλωνε».

Η  πλέον όμως αντιθεσμική και δυσλειτουργική πρόβλεψη του νομοσχεδίου είναι η έλλειψη ανεξαρτησίας της ΕΜΑΛΠ. Η σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου είναι κατά πλειοψηφία κυβερνητικά διορισμένη, με τον αρμόδιο υπουργό να έχει την αποφασιστική επιρροή τόσο στη σύνθεση όσο και στον επικεφαλής της ΕΜΑΛΠ.

Στην πράξη, περιορίζει την ικανότητα της ΕΜΑΛΠ να λειτουργήσει ως ρυθμιστής. Με την πρόταση της κυβέρνησης, η συγκέντρωση στην εκτελεστική εξουσία αυξάνεται και γίνεται ασφυκτική εις βάρος της αντικειμενικότητας και της ανεξαρτησίας από συμφέροντα και μικροπολιτικές σκοπιμότητες κομματικού επιπέδου. Η εποπτεία του λιμενικού συστήματος δεν μπορεί να είναι μια «Εποπτική Μονάδα Ασφάλειας Λιμένων και Πλοίων» με κυβερνητικό και κομματικό έλεγχο, εις βάρος της δημιουργικής θεσμικής ανεξαρτησίας των μελών της.

Στις υφιστάμενες συνθήκες λειτουργίας του λιμενικού συστήματος αποτελεί στρατηγική ανάγκη για την ανάπτυξη του η αναβάθμιση της ΡΑΛ, η οποία μπορεί να αποτελέσει τον αμιγώς ρυθμιστικό φορέα με εμπειρία και τεχνογνωσία και το θεσμικό αντίβαρο που μπορεί να ελέγξει αποφάσεις άλλων αρχών, να εξετάζει ενδικοφανείς προσφυγές, να αξιολογεί την τήρηση των συμβάσεων και να παρεμβαίνει όταν οι κανόνες της αγοράς παραβιάζονται.

Επιβάλλεται επίσης η επαναφορά των αποφασιστικών αρμοδιοτήτων της διυπουργικής Επιτροπής Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Λιμένων (ΕΣΑΛ) ως προς την έγκριση των επιχειρησιακών σχεδίων των λιμένων, βάση των αναγκών της χώρας και όχι βάσει εισπρακτικών πολιτικών και ακατανόητων διεθνώς επιλογών για τη λιμενική βιομηχανία της χώρας όπως πράττει σήμερα το Υπερταμείο στο οποίο λανθασμένα η κυβέρνηση παραχώρησε αρμοδιότητες Αρχής Λιμένων.

Η αντίληψη ότι «εποπτεία του λιμενικού συστήματος είναι η ασφάλεια των λιμένων και των πλοίων» ενώ τα υπόλοιπα αποτελούν  επιμέρους θέματα τα οποία μπορεί να λύσει μια 7-μελής επιτροπή είναι εσφαλμένη και παράγει μόνο στρεβλώσεις.

Όλα τα παραπάνω είναι ο λόγος που ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός 2017/352 για τη θέσπιση πλαισίου όσον αφορά την παροχή λιμενικών υπηρεσιών και κοινών κανόνων για τη χρηματοοικονομική διαφάνεια των λιμένων προβλέπει τις συνθήκες διαφάνειας, οικονομικού ελέγχου και ανεξαρτησίας των εποπτικών φορέων της λιμενικής αγοράς.

Για το ΠΑΣΟΚ είναι αυτονόητο ότι η θεσμική σταθερότητα αποτελεί πυλώνα για την ανάπτυξη του λιμενικού συστήματος της χώρας, όπως πυλώνα αποτελεί και το ευρωπαϊκό μοντέλο λειτουργίας λιμένων με ισχυρούς δημόσιους φορείς διοίκησης και  ταυτόχρονη διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος και προώθηση της επιχειρηματικότητας στη προσφορά λιμενικών υπηρεσιών.