Οι ρύποι διώχνουν τις κρουαζιέρες από τα ευρωπαϊκά λιμάνια

 Μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες κρουαζιέρας στην Ευρώπη αποφάσισε να αλλάξει το βασικό της λιμάνι εκκίνησης (home port), επικαλούμενη ως κύριο λόγο τις επιπτώσεις από τη συμμετοχή της ναυτιλίας στο ευρωπαϊκό σύστημα εμπορίας ρύπων (EU Emissions Trading System - ETS).

Όπως ανέφερε εκπρόσωπός της στο Reuters, η επιβάρυνση από την αγορά δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα προκαλεί "σοβαρό αντίκτυπο" στη λειτουργία της, αναγκάζοντας τη διοίκηση να επανεξετάσει τη χωροθέτηση των δρομολογίων και τη στρατηγική παρουσία της σε λιμάνια της ΕΕ.

Η ΕΕ έχει ήδη εντάξει από τον Ιανουάριο του 2024 τις εκπομπές των μεγάλων εμπορικών πλοίων – άνω των 5.000 gross tonnage – στο ETS, επιβάλλοντας σταδιακή υποχρέωση αγοράς δικαιωμάτων για το 40% των εκπομπών φέτος, το 70% το 2025 και το 100% από το 2026 και μετά.

Η ρύθμιση αυτή καλύπτει τόσο τις κινήσεις μεταξύ ευρωπαϊκών λιμανιών όσο και τα ταξίδια προς ή από τρίτες χώρες, γεγονός που αυξάνει το συνολικό κόστος για εταιρείες με έντονη παρουσία στην Ευρώπη.

Το πλήγμα είναι ιδιαίτερα αισθητό στις εταιρείες κρουαζιέρας, οι οποίες διατηρούν υψηλό προφίλ εκπομπών λόγω των μεγάλων κινητήρων και της συνεχούς λειτουργίας συστημάτων υποστήριξης επί του πλοίου, ακόμη και κατά την παραμονή στα λιμάνια.

Η επιβάρυνση γίνεται ακόμη μεγαλύτερη λόγω της περιορισμένης διαθεσιμότητας σε τεχνολογίες μειωμένης κατανάλωσης, αλλά και των σημαντικών κενών στις χερσαίες υποδομές. Πολλά από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά λιμάνια δεν διαθέτουν ακόμη συστήματα ηλεκτροδότησης από ξηράς (shore power), τα οποία επιτρέπουν την παροχή ρεύματος σε δεμένα πλοία χωρίς να χρειάζεται η χρήση των κύριων μηχανών.

Σύμφωνα με έκθεση που επικαλείται το Reuters, από τα 31 μεγαλύτερα λιμάνια της ΕΕ, μόνο το 20% έχει ολοκληρώσει ή προχωρήσει εγκαταστάσεις τέτοιων υποδομών, παρά τη σχετική ευρωπαϊκή υποχρέωση για καθολική εφαρμογή έως το 2030.

Η αδυναμία άμεσης μετάβασης σε καθαρότερες μορφές ενέργειας, σε συνδυασμό με το αυξανόμενο κόστος από την αγορά δικαιωμάτων ρύπων, οδηγεί ορισμένες εταιρείες στο να επανεξετάζουν τη στρατηγική τους παρουσία στην ευρωπαϊκή αγορά.

Η αλλαγή home port, δηλαδή του βασικού λιμανιού από το οποίο ξεκινούν οι κρουαζιέρες, αποτελεί ένα από τα πρώτα απτά σημάδια αυτής της αναπροσαρμογής. Σε ορισμένες περιπτώσεις, εταιρείες επιλέγουν λιμάνια εκτός ΕΕ, ώστε να περιορίσουν την έκθεσή τους στο ETS ή να μειώσουν τη διάρκεια παραμονής τους σε ευρωπαϊκά λιμάνια.

Οι εξελίξεις αυτές εγείρουν ερωτήματα για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες που μπορεί να έχει η ευρωπαϊκή πολιτική στην ανταγωνιστικότητα των λιμένων και των τουριστικών προορισμών.

Παρά τη δυσκολία της προσαρμογής, οι εταιρείες δηλώνουν πρόθυμες να συνεισφέρουν στην κλιματική μετάβαση. Τονίζουν, όμως, ότι το κόστος της προσαρμογής δεν μπορεί να καλυφθεί μόνο από τον ιδιωτικό τομέα. Η ανάγκη για δημόσιες επενδύσεις σε λιμενικές υποδομές, πρόσβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας και ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα είναι κοινός τόπος σε όλες τις σχετικές δηλώσεις.

Την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιμένει στην ανάγκη να ενταχθεί η ναυτιλία πλήρως στους κλιματικούς στόχους του 2030 και 2050, εκτιμώντας ότι η εσωτερίκευση του περιβαλλοντικού κόστους είναι το πρώτο βήμα για τη βιώσιμη αναδιάρθρωση του κλάδου.

Η υπόθεση αυτή δείχνει με σαφήνεια πώς η εφαρμογή των περιβαλλοντικών πολιτικών της ΕΕ, όσο εύλογες κι αν είναι σε θεωρητικό επίπεδο, δημιουργεί στην πράξη σύνθετες μετατοπίσεις στον σχεδιασμό των μεταφορών και της τουριστικής οικονομίας.

Για τις εταιρείες κρουαζιέρας, η πρόκληση δεν είναι απλώς τεχνολογική, αλλά κυρίως γεωγραφική και χρηματοοικονομική: η εξεύρεση βιώσιμων λιμένων βάσης, οι επενδύσεις σε πράσινα καύσιμα και η διαχείριση κόστους εντός ενός όλο και πιο αυστηρού ρυθμιστικού πλαισίου θα καθορίσουν το μέλλον του κλάδου στην Ευρώπη.

Του Γιώργου Σ. Σκορδίλη

ΠΗΓΗ