Ακτοπλοΐα: Στο μικροσκόπιο της Επιτροπής Ανταγωνισμού για ολιγοπώλιο και υψηλό κόστος στις άγονες γραμμές

 Στο επίκεντρο μιας εκτεταμένης και σε βάθος έρευνας βρίσκεται ο κλάδος της ακτοπλοΐας, καθώς η Επιτροπή Ανταγωνισμού εξετάζει πλέον σοβαρά το ενδεχόμενο ύπαρξης στρεβλώσεων και εναρμονισμένων πρακτικών που πλήττουν τον υγιή ανταγωνισμό στην ελληνική νησιωτική ναυσιπλοΐα. Παρά την πλήρη απελευθέρωση της αγοράς από το 2002, τα μέχρι στιγμής στοιχεία της έρευνας που βρίσκεται σε εξέλιξη καταδεικνύουν συνθήκες ολιγοπωλίου, περιορισμένη κινητικότητα και υψηλό κόστος για τους καταναλωτές.

Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά ευρήματα της Επιτροπής, μόλις δύο ακτοπλοϊκές εταιρείες ελέγχουν περίπου το 60% του στόλου που καλύπτει μεσαίες και μεγάλες αποστάσεις, κυρίως στις πιο δημοφιλείς νησιωτικές διαδρομές. Η κυριαρχία αυτή συνεπάγεται περιορισμένες επιλογές για το επιβατικό κοινό και εμφανώς μειωμένο ανταγωνισμό, τόσο σε επίπεδο τιμών όσο και σε επίπεδο ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Στην πράξη, σε πολλές περιπτώσεις, οι επιβάτες δεν έχουν εναλλακτικές, με συνέπεια να πληρώνουν υψηλές τιμές για περιορισμένες παροχές.

Η εικόνα γίνεται ακόμη πιο προβληματική όταν εξετάσει κανείς την κατάσταση στα μικρότερα ή λιγότερο δημοφιλή νησιά, εκεί όπου τα δρομολόγια είναι αραιά ή ανύπαρκτα. Πολλά από αυτά τα νησιά, που δεν αποτελούν προορισμούς μαζικού τουρισμού, αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα προσβασιμότητας – με αρνητικές συνέπειες τόσο για τους κατοίκους όσο και για τις τοπικές οικονομίες που εξαρτώνται από τη σταθερή ροή ανθρώπων και προϊόντων.

Το κόστος των άγονων γραμμών

Ένα ακόμη κομβικό ζήτημα που εξετάζει η Επιτροπή είναι το υψηλό και διαρκώς αυξανόμενο κόστος των λεγόμενων «άγονων γραμμών» – των δρομολογίων δηλαδή που επιδοτούνται από το κράτος ώστε να εξασφαλίζεται η σύνδεση απομονωμένων νησιών με τον ηπειρωτικό κορμό της χώρας. Οι σχετικές συμβάσεις, σύμφωνα με την Αρχή, έχουν γίνει κατά 1.400% ακριβότερες την τελευταία 24ετία, γεγονός που προκαλεί εύλογα ερωτήματα για τον τρόπο διαμόρφωσης του κόστους αλλά και για την αποτελεσματικότητα των δημόσιων δαπανών στον τομέα αυτό.

Σημειώνεται ότι οι άγονες γραμμές εξυπηρετούν συνολικά 115 νησιά – τα περισσότερα από τα οποία δεν διαθέτουν αεροπορική σύνδεση. Μάλιστα, το 85% των εμπορευματικών τους αναγκών καλύπτεται ακτοπλοϊκώς, γεγονός που καθιστά τις θαλάσσιες μεταφορές κρίσιμο παράγοντα για την οικονομική και κοινωνική συνοχή του νησιωτικού χώρου.

Παράλληλα με την κλαδική έρευνα, η Επιτροπή έχει θέσει στο μικροσκόπιο δύο συγκεκριμένες περιπτώσεις που εγείρουν υποψίες για αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές. Η πρώτη αφορά την πολυσύχναστη γραμμή Πέραμα – Παλούκια Σαλαμίνας, όπου εξετάζεται η ύπαρξη πρακτικών που περιορίζουν τον ανταγωνισμό. Η δεύτερη έρευνα επικεντρώνεται στο ενδεχόμενο ύπαρξης εναρμονισμένης πολιτικής τιμολόγησης μεταξύ εταιρειών, κάτι που, αν επιβεβαιωθεί, θα συνιστά σαφή παραβίαση των κανόνων της ελεύθερης αγοράς.

Έλλειψη νέων παικτών στην αγορά

Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι δεν διαφαίνεται καμία δυναμική εισόδου νέων εταιρειών στον κλάδο, σύμφωνα με την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Οι υψηλές κεφαλαιακές απαιτήσεις, οι περιορισμένες χερσαίες και λιμενικές υποδομές και οι χαμηλές αποδόσεις σε ορισμένα δρομολόγια λειτουργούν αποτρεπτικά για νέους επενδυτές. Η κατάσταση αυτή παγιώνει το υφιστάμενο status quo, ενισχύοντας τη συγκέντρωση της αγοράς και διατηρώντας χαμηλό το επίπεδο ανταγωνιστικότητας.

Η παρέμβαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού, σε μια αγορά στρατηγικής σημασίας όπως η ακτοπλοΐα, αποκτά ιδιαίτερη σημασία ενόψει των αυξανόμενων αναγκών των νησιών και του τουριστικού τομέα. Στόχος της έρευνας είναι η διατύπωση συστάσεων για την αναμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας της αγοράς, με έμφαση στη διαφάνεια, τον πραγματικό ανταγωνισμό και τη δίκαιη κατανομή των δημόσιων πόρων.

Το τελικό πόρισμα της Επιτροπής αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς θα μπορούσε να οδηγήσει σε ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας του κλάδου και στη χάραξη νέας πολιτικής για την ακτοπλοϊκή σύνδεση των ελληνικών νησιών.

ΜΗΝΑΣ ΤΣΑΜΟΠΟΥΛΟΣ

ΠΗΓΗ