Το ΝΑΤΟ ενεργοποιεί την άσκηση Steadfast Noon: Πυρηνική ετοιμότητα και μήνυμα προς τη Μόσχα

 Η ετήσια πυρηνική άσκηση του ΝΑΤΟ με την ονομασία Steadfast Noon θα ξεκινήσει την Δευτέρα 13 Οκτωβρίου. Η Steadfast Noon είναι διάρκειας περίπου δύο εβδομάδων, που έχει ως στόχο να δοκιμάσει και να επιβεβαιώσει την ετοιμότητα, την ασφάλεια και την αξιοπιστία των νατοϊκών πυρηνικών δυνάμεων.

Κατά την άσκηση δεν χρησιμοποιούνται πραγματικά πυρηνικά όπλα — αντίθετα, γίνεται χρήση «ψεύτικων» ή προσομοιωμένων βομβών/σκοπευτικών φορτίων, ώστε να μην υπάρξει κίνδυνος αλλά να επιτευχθεί ρεαλιστική εκπαίδευση. 

Εκτός της αεροπορικής βάσης του Φόλκελ στην Ολλανδία, η άσκηση, που θα διαρκέσει περί τις δύο εβδομάδες, θα πραγματοποιηθεί σε στρατιωτικές βάσεις του Βελγίου, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Δανίας επάνω από την Βόρεια Θάλασσα.

Φέτος πραγματοποιείται έπειτα από την πληθώρα περιστατικών διείσδυσης ρωσικών drones στον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ και τις πτήσεις άγνωστης προέλευσης drones επάνω από την Κοπεγχάγη.

Η άσκηση περιλαμβάνει πτήσεις αεροπλάνων που μπορούν να φέρουν πυρηνικές κεφαλές (nuclear-capable jets), βομβαρδιστικά, αεροσκάφη ανεφοδιασμού (tanker), ηλεκτρονικού πολέμου, αναγνώρισης κ.ά. Επιπλέον, δοκιμάζονται διαδικασίες σχεδιασμού αποστολών, ταυτόχρονη δράση πολλαπλών τύπων αεροσκαφών, συντονισμός μεταξύ κρατών, διαχείριση απειλών αεράμυνας, προστασία των μεταφερόμενων αεροσκαφών κ.ά.

Πού και πώς διεξάγεται — χώροι, διαδρομές, χώρες

Η άσκηση είναι «φιλοξενούμενη»: κάθε χρόνο αλλάζει ποιο κράτος αναλαμβάνει να φιλοξενήσει τις εγκαταστάσεις της.

Για τα τελευταία έτη, οι κύριες βάσεις είναι στο Βέλγιο (π.χ. Kleine Brogel) και στην Ολλανδία (π.χ. Volkel).

Οι πτήσεις πραγματοποιούνται στον εναέριο χώρο πάνω από τα κράτη φιλοξενίας, αλλά και πάνω από τη Βόρεια Θάλασσα, τη Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Βόρεια Θάλασσα ως “πεδίο διεξαγωγής”.

Στην περίπτωση της ανακοίνωσής σου, χώρες που αναφέρονται ως τοπογραφικές περιοχές της άσκησης είναι: Βέλγιο, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο, Δανία, και πτήσεις επάνω από τη Βόρεια Θάλασσα.

Επίσης, στη σχετική δημοσίευση που επικαλείται η είδηση, σημειώνεται ότι η άσκηση θα διεξαχθεί «σε στρατιωτικές βάσεις του Βελγίου, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Δανίας» σε συνδυασμό με τη βάση Volkel στην Ολλανδία.

Πόσες χώρες συμμετέχουν και ποιοι ρόλοι

Σύμφωνα με τη νατοϊκή πηγή, η άσκηση Steadfast Noon του 2024 περιελάμβανε 13 χώρες, περίπου 2.000 προσωπικό και πάνω από 60 αεροσκάφη διάφορων τύπων.

Άλλες πηγές αναφέρουν ότι συνολικά 14 κράτη συμμετέχουν (λιγότερο από τα μισά κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ) σε ορισμένες εκδοχές της άσκησης.

Από τις χώρες που συμμετέχουν, μερικές έχουν τον ειδικό ρόλο της «πυρηνικής διαμοιρασίας» (nuclear sharing) — δηλαδή έχουν αεροσκάφη και προσωπικό εκπαιδευμένο να φέρει αμερικανικές πυρηνικές βόμβες σε περίπτωση ώθησης πολιτικής απόφασης.

Κράτη που γνωρίζουμε ότι συμμετέχουν στη διαμοίραση (και άρα πιθανώς σε βασικό ρόλο στην άσκηση) είναι: Βέλγιο, Γερμανία, Ιταλία, Ολλανδία (και παλαιότερα η Τουρκία) Οι υπόλοιπες χώρες προσφέρουν υποστηρικτικά ρόλους — όπως αεροσκάφη ανεφοδιασμού, αναγνώρισης, ηλεκτρονικού πολέμου, εκπαίδευση, επίβλεψη, κ.ά.

Γιατί γίνεται τώρα

Η επικαιρότητα — ειδικά οι αυξανόμενες παραβιάσεις εναέριων χώρων από drones και οι εντάσεις με τη Ρωσία — προσδίδουν στην άσκηση ένα ιδιαίτερα συμβολικό και πρακτικό χαρακτήρα:

Σήμα αποτροπής προς πιθανούς αντιπάλους

Η άσκηση στέλνει μήνυμα ότι το ΝΑΤΟ δεν εφησυχάζει, ότι διατηρεί ενεργές δυνατότητες πυρηνικής απόκρισης και ότι είναι έτοιμο να υπερασπιστεί όλα τα κράτη-μέλη του. Αυτό τονίζεται και στις δηλώσεις του Γενικού Γραμματέα Μαρκ Ρούτε. (Π.χ. «η Συμμαχία μπορεί να προστατέψει και να υπερασπισθεί όλα τα μέλη»).

Ανταπόκριση στην αύξηση περιστατικών drones / διεισδύσεων

Η άνοδος περιστατικών drones — ειδικά ρωσικής ή αμφιβόλου προέλευσης — που εισέρχονται σε εναέριους χώρους του ΝΑΤΟ θεωρούνται απειλές χαμηλής έντασης αλλά με σημαντικό συμβολισμό. Η άσκηση συμβάλλει στο να δοκιμαστούν διαδικασίες αντιμετώπισης, αναγνώρισης και διαχείρισης τέτοιων απειλών. (Στην ανακοίνωση που ανέφερες γίνεται αναφορά ακριβώς σε αυτές τις διεισδύσεις drones).

Διατήρηση ετοιμότητας και εναρμόνιση διαδικασιών

Οι στρατιωτικές τεχνολογίες, οι τακτικές και οι απειλές εξελίσσονται συνεχώς. Για να μείνει το σύστημα αποτροπής «ζωντανό», απαιτούνται τακτικές δοκιμές, επικαιροποίηση διαδικασιών, διαλειτουργικότητα μεταξύ κρατών, και εξάσκηση σε νέα σενάρια.

Δεδομένου ότι η Ρωσία έχει εντείνει την πυρηνική ρητορική της και τις απειλές της, η ενίσχυση του νατοϊκού αποτρεπτικού μηνύματος έχει μεγαλύτερη σημασία.

Επίσης, η άσκηση πραγματοποιείται σε ευρωπαϊκό έδαφος (και όχι μακριά), κάτι που τονίζει τη δέσμευση του ΝΑΤΟ στην ασφάλεια της Ευρώπης.

Εσωτερική διασφάλιση αξιοπιστίας

Μέσω της άσκησης επιβεβαιώνονται οι ικανότητες, αντιμετωπίζονται τυχόν αδυναμίες, και διατηρείται η εμπιστοσύνη μεταξύ κρατών-μελών στο σύστημα πυρηνικής αποτροπής.

Προβληματισμοί και περιορισμοί – τι δεν γνωρίζουμε πλήρως

Αν και γίνεται συχνά δηλωτικό ότι «δεν συνδέεται με κάποια χώρα» ή «δεν είναι αντίδραση σε πραγματικό γεγονός», πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι το πολιτικό πλαίσιο (όπως η στρατιωτική ένταση με τη Ρωσία) επηρεάζει την επιλογή χρόνου και τόπου της άσκησης.

Οι λεπτομέρειες της συμμετοχής ορισμένων κρατών ή οι ακριβείς διαδρομές των πτήσεων πολλές φορές δεν δημοσιοποιούνται πλήρως για λόγους ασφαλείας.

Το σύστημα της πυρηνικής διαμοιρασίας είναι πολιτικά ευαίσθητο: ενώ υπάρχουν χώρες που έχουν ρόλο σε αυτή, ενεργοποίηση τέτοιων δυνατοτήτων απαιτεί διακυβερνητικές αποφάσεις υψηλού επιπέδου (στρατηγικές / πολιτικές αποφάσεις).

Δεν έχουμε πάντοτε επιβεβαίωση για τη συμμετοχή στρατηγικών βομβαρδιστικών (όπως B-52) σε κάθε έκδοση της άσκησης — αν και κάποιες αναφορές υποστηρίζουν ότι σε ορισμένα έτη έχουν συμμετάσχει τέτοια αεροσκάφη.

Ορισμένες πηγές αναφέρουν 14 χώρες, άλλες 13 — υπάρχει μια διακύμανση ανάλογα με το έτος και τις επίσημες ανακοινώσεις.

ΠΗΓΗ