Νικόλαος ΣΠΑΝΟΣ Υποναύαρχος ΛΣ (εα)/«ΑΡΙΑΔΝΗ»: Μια αδικία που ταξίδεψε από το γκαράζ του πλοίου ως τα ανώτατα κλιμάκια

 Όταν μια απλή συμπλοκή επιβατών εξελίχθηκε σε διοικητική θύελλα και αδικία εις βάρος των θεματοφυλάκων της θαλάσσιας ασφάλειας.

Γράφει: Νίκος Σπανός, Υποναύαρχος Λ.Σ. (ε.α.), Πρώην Διευθυντής Λιμενικής Αστυνομίας, Διεθνής Πραγματογνώμονας Επιστημών Ναυτιλίας

Εισαγωγή

Το περιστατικό που εκτυλίχθηκε με το επιβατηγό–οχηματαγωγό πλοίο «ΑΡΙΑΔΝΗ», κατά τον κατάπλου του στο λιμάνι των Χανίων την 22 Οκτωβρίου 2025, δεν αποτελεί απλώς μεμονωμένο επεισόδιο βίας. Αντιπροσωπεύει κρίσιμο δείκτη των σχέσεων μεταξύ πληρώματος πλοίων, λιμενικών αρχών και πολιτικής ηγεσίας της ναυτιλίας. Ταυτόχρονα, υπογραμμίζει την ανάγκη επανεκτίμησης των θεσμικών ρόλων και των πραγματικών ευθυνών.

Το περιστατικό

Κατά τον κατάπλου του πλοίου «ΑΡΙΑΔΝΗ» στο λιμάνι της Σούδας Χανίων, δύο οδηγοί οχημάτων που βρίσκονταν στο γκαράζ του πλοίου ήρθαν σε διαπληκτισμό. Ο 36χρονος οδηγός καθυστέρησε να κατέβει στο όχημά του, οδηγώντας σε αναστάτωση τους υπόλοιπους. Ο 72χρονος συνεπιβάτης, μετά από απλή σύσταση, δέχθηκε επίθεση.

Παρά το γεγονός ότι μέλη του πληρώματος και άλλοι επιβάτες παρακολουθούσαν το επεισόδιο, δεν υπήρξε κατά τις αναφορές φυσική παρέμβαση, καθώς το πλήρωμα ακολούθησε τα προβλεπόμενα πρωτόκολλα ασφάλειας.

Το γεγονός προκάλεσε άμεση κινητοποίηση της πολιτικής ηγεσίας: ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής κ. Βασίλης Κικίλιας έδωσε εντολή στον Αρχηγό του Λ.Σ. και διέταξε Ένορκη Διοικητική Εξέταση (ΕΔΕ) τόσο για τον Λιμενάρχη Χανίων, όσο και έρευνα για τυχόν ευθύνες μελών του πληρώματος του πλοίου.

Η απομάκρυνση του Λιμενάρχη Χανίων & αντιδράσεις

Ο Υπουργός έδωσε εντολή προσωρινής απομάκρυνσης του Λιμενάρχη Χανίων, Αντιπλοιάρχου Λ.Σ. Νεκτάριου Γιαννουλάκη, έως την ολοκλήρωση της ΕΔΕ.

Οι τοπικές λιμενικές ενώσεις της Δυτικής Κρήτης εξέφρασαν έντονη απογοήτευση και προβληματισμό για την «αιφνιδιαστική και αναπάντεχη» απομάκρυνση ενός αξιωματικού που, όπως σημειώνουν, έχει επιδείξει υποδειγματική επαγγελματική επάρκεια και συνέπεια στη διαχείριση πλήθους κρίσιμων καταστάσεων.

Επιπλέον, επισημαίνεται ότι η ενημέρωση για την απόφαση έγινε μέσω ΜΜΕ και όχι από τη διοίκηση του Σώματος, γεγονός που προσβάλλει την υπηρεσιακή αξιοπρέπεια και δημιουργεί προηγούμενο διοικητικής απαξίωσης θεσμικών στελεχών.

Νομικο-τεχνική αποτίμηση της ευθύνης

Α. Πλήρωμα πλοίου – καθήκοντα και ευθύνες

Η ευθύνη του πληρώματος επιβατηγών–οχηματαγωγών πλοίων καθορίζεται αυστηρά από το Διεθνές και Εθνικό Ναυτικό Δίκαιο, τον Κώδικα ISM (International Safety Management Code), τη Σύμβαση SOLAS και τον Κώδικα ISPS (International Ship and Port Facility Security Code).

Σε κανένα σημείο των παραπάνω κανονισμών δεν προβλέπεται ότι το πλήρωμα λειτουργεί ως όργανο επιβολής της τάξης ή ότι έχει κατασταλτικές αρμοδιότητες σε περιστατικά μεταξύ επιβατών.

Κατά τον κατάπλου και την αποβίβαση, οι ευθύνες του πληρώματος περιορίζονται αποκλειστικά στη διαχείριση της ασφάλειας:

εξασφάλιση της ασφάλειας του πλοίου και των επιβαινόντων,

πρόληψη ατυχημάτων,

αποφυγή κινδύνων για ανθρώπινες ζωές ή για τη λειτουργική ακεραιότητα του πλοίου (ISM Code, Κεφ. 1.2 & 6).

Το πλήρωμα του «ΑΡΙΑΔΝΗ» ενήργησε απολύτως σύμφωνα με τις προβλεπόμενες διαδικασίες. Η προτεραιότητά του ήταν η ασφάλεια του πλοίου και των επιβαινόντων, όχι η εμπλοκή σε συμπλοκή μεταξύ επιβατών.

Η ενημέρωση του Πλοιάρχου, η τήρηση ψυχραιμίας, η παρακολούθηση χωρίς φυσική παρέμβαση και η ενημέρωση των Λιμενικών Αρχών συνιστούν υποδειγματική εφαρμογή των κανονισμών ασφαλείας. Οποιαδήποτε άλλη ενέργεια θα παραβίαζε τον ISM Code (παρ. 1.2.2.2) και θα έθετε σε κίνδυνο την ασφάλεια του πληρώματος και των επιβατών.

Συνεπώς, η στάση του πληρώματος δεν υποδηλώνει αδράνεια, αλλά επαγγελματισμό, θεσμική πειθαρχία και πλήρη συμμόρφωση προς το διεθνές ναυτικό δίκαιο.

 

Β. Λιμενικές Αρχές – ρόλος και ευθύνες

Κατά τον κατάπλου πλοίου σε λιμένα, η Λιμενική Αρχή, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία και τις διαταγές του ΥΝΑΝΠ, έχει την ευθύνη λήψης μέτρων τάξης και ασφάλειας στον λιμένα, καθώς και την αρμοδιότητα παρέμβασης σε περιστατικά βιαιοπραγίας ή διαπληκτισμών.

Η πολιτεία έχει αναθέσει την εξουσία προσαγωγής, ανάκρισης και ποινικής διερεύνησης αποκλειστικά στις Λιμενικές και Αστυνομικές Αρχές, όχι στο πλήρωμα ενός εμπορικού πλοίου.

Στο υπό κρίση συμβάν, η απόφαση για ΕΔΕ και η προσωρινή απομάκρυνση του Λιμενάρχη Χανίων όχι μόνο δεν αναιρούν τις τεκμηριωμένες αρμοδιότητες που του αναγνωρίζει το νομικό πλαίσιο, αλλά προκαλούν εύλογη ανησυχία ως προς την αναλογικότητα και τη νομιμότητα της πολιτικής κρίσης.

Ο Λιμενάρχης Χανίων δεν βρισκόταν επιχειρησιακά στο πλοίο, ούτε είχε θεσμικά ή φυσικά τη δυνατότητα προληπτικής ή κατασταλτικής παρέμβασης σε γεγονός που εκτυλίχθηκε εντός του γκαράζ επιβατηγού πλοίου, κατά τη διάρκεια της αποβίβασης.

Αντιθέτως, ενημερώθηκε υπηρεσιακώς, ενήργησε σύμφωνα με τα προβλεπόμενα πρωτόκολλα, ζήτησε αναφορά και ενημέρωσε τις αρμόδιες αρχές. Συνεπώς, δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί καμία μορφή υπηρεσιακής πλημμέλειας ή παράλειψης.

Η απομάκρυνσή του πριν την ολοκλήρωση της ΕΔΕ συνιστά διοικητική υπερβολή, που δεν προβλέπεται από κανέναν κανονισμό, και πλήττει το κύρος του Λιμενικού Σώματος.

Η σπουδή της απόφασης και ο τρόπος δημοσιοποίησης μέσω ΜΜΕ αντί θεσμικής ενημέρωσης, προσβάλλουν την υπηρεσιακή αξιοπρέπεια και προκαλούν εύλογη ανησυχία στα εν ενεργεία στελέχη, τα οποία βλέπουν να αμφισβητείται η επαγγελματική τους κρίση από πολιτικές παρεμβάσεις.

Ο Αντιπλοίαρχος Λ.Σ. Νεκτάριος Γιαννουλάκης, αξιωματικός με πολυετή εμπειρία, αποδεδειγμένη συνέπεια και επιχειρησιακή επάρκεια, αξίζει θεσμική κάλυψη και εμπιστοσύνη — όχι πειθαρχική έκθεση χωρίς αποδεικτικά στοιχεία.

Οι αποφάσεις που ελήφθησαν εις βάρος του δεν προστατεύουν το κύρος του Υπουργείου· αντιθέτως, εκθέτουν την Πολιτεία για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει τους ίδιους τους θεματοφύλακες της ναυτικής ασφάλειας.

 

Η κρίση της απόφασης της πολιτικής ηγεσίας

Το γεγονός ότι η πολιτική ηγεσία επέλεξε άμεση και σκληρή πειθαρχική αντίδραση (ΕΔΕ, απομάκρυνση) σε ένα περιστατικό απλού διαπληκτισμού μεταξύ επιβατών, εγείρει θεσμικά και νομικά ερωτήματα:

Είχε το συμβάν χαρακτήρα κρίσιμης ναυτικής ασφάλειας που να δικαιολογεί τέτοια παρέμβαση;

Είχε το πλήρωμα ή ο Λιμενάρχης υπηρεσιακή αρμοδιότητα να αποτρέψουν ή να καταστείλουν επεισόδιο μεταξύ πολιτών;

Η χρονική και επικοινωνιακή διαχείριση της απομάκρυνσης υπήρξε αναλογική και θεσμικά ορθή;

Η απάντηση, βάσει του ισχύοντος νομικού πλαισίου, είναι όχι. Η πολιτική απόφαση δεν στηρίζεται σε τεκμήρια διοικητικής ευθύνης, αλλά σε επικοινωνιακή διαχείριση ενός μεμονωμένου περιστατικού, που έλαβε διαστάσεις δυσανάλογες της σημασίας του.

 

Μηνύματα και προκλήσεις προς ενίσχυση της ναυτιλιακής ασφάλειας

Η υπόθεση του πλοίου «ΑΡΙΑΔΝΗ» αναδεικνύει την ανάγκη σαφούς διάκρισης ρόλων:

το πλήρωμα διασφαλίζει τη ναυτιλιακή ασφάλεια,

η Λιμενική Αρχή μεριμνά για την τάξη στον λιμένα,

η πολιτική ηγεσία ασκεί θεσμική εποπτεία, όχι άμεση διοικητική καταστολή.

Η μη εμπλοκή του πληρώματος δεν αποτελεί παράλειψη, αλλά τήρηση των κανονισμών και ενσυνείδητη επιλογή ασφάλειας.

Η πολιτεία οφείλει να προστατεύει και όχι να ποινικοποιεί τη θεσμική πειθαρχία.

Συμπέρασμα

Η απομάκρυνση του Λιμενάρχη Χανίων, εξαιτίας ενός περιστατικού μεταξύ πολιτών, συνιστά όχι απλώς διοικητική αστοχία, αλλά μήνυμα που τραυματίζει το ηθικό των στελεχών του Λιμενικού Σώματος.

Η τάξη και η ασφάλεια στα πλοία και στους λιμένες δεν μπορούν να υπηρετούνται μέσα από πολιτικές υπερβολές, αλλά μέσα από θεσμική συνέπεια, δικαιοσύνη και σεβασμό στους ρόλους.

Ως Ανώτατος Αξιωματικός του Λιμενικού Σώματος (ε.α.), με πολυετή εμπειρία στη διοίκηση, διαπιστώνω ότι η υπέρμετρη σκληρότητα της πολιτικής παρέμβασης σε ένα μη κρίσιμο περιστατικό αντίκειται στην αρχή της αναλογικότητας και αποδυναμώνει το κύρος της διοίκησης.

Το μήνυμα προς όλους τους συντελεστές πληρώματα, λιμενικές αρχές, στρατιωτική και πολιτική ηγεσία — είναι σαφές:

Η εφαρμογή της τάξης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα όρια του νόμου και των θεσμικών αρμοδιοτήτων.

Απαιτείται αποκατάσταση της αξιοπρέπειας των εμπλεκόμενων στελεχών, επανεξέταση των διοικητικών ενεργειών και ενίσχυση των θεσμικών διαδικασιών που προασπίζουν τη ναυτική ασφάλεια.

Η υπευθυνότητα στη ναυτιλία δεν μπορεί να συγχέεται με τον φόβο ή την επίδειξη ισχύος.

Η ναυτική πειθαρχία και η πολιτική ηρεμία είναι οι δύο ακρογωνιαίοι λίθοι που κρατούν τη θάλασσα και το κράτος όρθιο.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΠΑΝΟΣ

Ναύαρχος Λ.Σ./ ΕΛ.ΑΚΤ. (εα)

Πραγματογνώμονας Ναυτιλίας | Αρθρογράφος & Συγγραφέας | Μέλος του Δ.Σ. ΝΑΤ | Σχολιαστής Ναυτιλιακών Θεμάτων