SAFE: Το νέο ταμείο 150 δισ. ευρώ της Ε.Ε. για την κοινή άμυνα – Συμμετοχή και τρίτων χωρών υπό όρους

 Το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκρινε τη δημιουργία του νέου χρηματοδοτικού εργαλείου SAFE (Support for Ammunition and military Equipment Facility), με συνολικό διαθέσιμο προϋπολογισμό έως και 150 δισ. ευρώ. Το εργαλείο στοχεύει στη χρηματοδότηση κοινών επενδύσεων στον τομέα της ευρωπαϊκής άμυνας, με έμφαση σε κρίσιμους τομείς εξοπλισμών όπου η ευρωπαϊκή παραγωγή παραμένει ελλιπής.

Η απόφαση έγινε ομόφωνα δεκτή, με μοναδική εξαίρεση την Ουγγαρία που επέλεξε να απέχει από την ψηφοφορία.

Τι είναι το SAFE και τι χρηματοδοτεί

Το νέο ταμείο θα παρέχει χαμηλότοκα, πολυετή δάνεια, εγγυημένα από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε., για την κοινή αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού. Συγκεκριμένα, τα δάνεια θα καλύπτουν επενδύσεις σε τομείς όπως:

Παραγωγή πυραύλων

Κατασκευή πυρομαχικών

Ανάπτυξη μη επανδρωμένων αεροσκαφών

Αντιαεροπορικά συστήματα

Άλλες κρίσιμες υποδομές της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας

Ποιοι μπορούν να συμμετάσχουν – Εντός και εκτός Ε.Ε.

Παρότι το εργαλείο σχεδιάστηκε κυρίως για τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., προβλέπεται η συμμετοχή και τρίτων χωρών που έχουν υπογράψει συμφωνίες συνεργασίας σε ζητήματα άμυνας και ασφάλειας. Μεταξύ αυτών:

Η Ουκρανία

Η Νορβηγία

Το Ηνωμένο Βασίλειο, με βάση τη συμφωνία που υπογράφηκε στις 19 Μαΐου στο Λονδίνο

Χώρες υποψήφιες για ένταξη στην Ε.Ε.

Ωστόσο, η συμμετοχή της Τουρκίας ή άλλων υποψηφίων χωρών δεν είναι αυτόματη, αλλά απαιτεί ξεχωριστή συμφωνία με ομοφωνία του Συμβουλίου, σύμφωνα με ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές.

Η ελληνική θέση για την Τουρκία – Η νομική ρύθμιση με άρθρο 212

Η Ελλάδα ζήτησε και πέτυχε την προσθήκη συμπληρωματικής δήλωσης στα πρακτικά του Συμβουλίου, βάσει του άρθρου 212 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ε.Ε., το οποίο προβλέπει ότι οποιαδήποτε συμφωνία με τρίτες χώρες σε ζητήματα χρηματοδότησης και άμυνας πρέπει να εγκρίνεται ομόφωνα.

Σε κάθε περίπτωση, η συμμετοχή της Τουρκίας δεν αποκλείεται από δυνάμει μελλοντικές διμερείς ή πολυμερείς συνεργασίες.

Παράλληλα, κατατέθηκε εθνική δήλωση από την ελληνική πλευρά, με την οποία επισημαίνεται ότι: «Οι συμφωνίες και οι ρυθμίσεις στο πλαίσιο του SAFE δεν μπορούν να αποτελέσουν προηγούμενο για μελλοντικά ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα, και πρέπει να γίνονται σεβαστές οι θεμελιώδεις αρχές της Ένωσης σε όλα τα στάδια εφαρμογής.»

Όροι συμμετοχής στη χρηματοδότηση – Ποσοστά παραγωγής

Στην προτεινόμενη νομοθετική πράξη προβλέπεται ότι:

Τουλάχιστον το 65% του κόστους του εξοπλισμού πρέπει να προέρχεται από ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες εγκατεστημένες εντός Ε.Ε., ΕΟΧ/ΕΖΕΣ ή στην Ουκρανία

Το υπόλοιπο 35% μπορεί να καλυφθεί από χώρες εκτός Ε.Ε., περιλαμβανομένων υποψήφιων προς ένταξη

Το SAFE εντάσσεται στο mega-πρόγραμμα ReArm Europe

Το SAFE δεν αποτελεί μεμονωμένη πρωτοβουλία αλλά εντάσσεται στο γενικότερο σχέδιο «ReArm Europe», το οποίο παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο του 2025. Στόχος του προγράμματος είναι η κινητοποίηση επενδύσεων ύψους έως και 800 δισ. ευρώ για τον επαναεξοπλισμό της Ευρώπης, υπό το φως της νέας γεωπολιτικής πραγματικότητας και της ανάγκης για στρατηγική αυτονομία.

ΠΗΓΗ