Ξεκάθαρο αποτρεπτικό και συμβολικό μήνυμα προς όσους σχεδιάζουν να έρθουν παράνομα στην Ελλάδα και μέσω αυτής να περάσουν στην Ευρώπη, θεωρεί η κυβέρνηση το να αποδεχθεί η Τουρκία την επιστροφή 1.450 αλλοδαπών οι οποίοι δεν έλαβαν άσυλο, αίτημα το οποίο ωστόσο εκκρεμεί εδώ και πέντε μήνες.
Στην κατεύθυνση της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη μετανάστευση και το άσυλο βρίσκονται οι ενέργειες της ελληνικής κυβέρνησης, όπως επισημαίνεται, με τελευταία αυτή του νομοσχεδίου το οποίο έχει τεθεί σε διαβούλευση και αφορά τις επιστροφές. «Θέλουμε να δώσουμε ένα μήνυμα ότι εμείς ως χώρα έχουμε τελειώσει με τη νοοτροπία “κανείς δεν γυρνάει πίσω”», τονίζουν κύκλοι του υπουργείου Μετανάστευσης. «Οσοι έρχονται θα γνωρίζουν ότι οι μονήρεις άντρες προς επιστροφή θα παραμένουν σε κράτηση για 18 μήνες. Αυτό είναι ένα μήνυμα που θα εμποδίσει τους διακινητές να υπόσχονται ό,τι θέλουν για να βρουν πελάτες». Το ερώτημα, βέβαια, «πώς θα πραγματοποιηθούν οι επιστροφές, χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των χωρών που θα υποδεχτούν όσους επιστρέψουν» παραμένει, όσα νομοθετήματα κι αν προωθήσει η Ελλάδα.
Σε αυτό το πλαίσιο, πηγές του υπουργείου Μετανάστευσης τονίζουν ότι τα κονδύλια που προβλέπεται να δοθούν στην Τουρκία θα πρέπει να συνοδεύονται από την έμπρακτη «απόδειξη» από την πλευρά της ότι θα δεχτεί την επιστροφή όσων δεν δικαιούνται άσυλο στην Ελλάδα. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι η Τουρκία ακόμα δεν έχει απαντήσει στο επίσημο αίτημα της Ελλάδας, το οποίο κατατέθηκε τον Ιανουάριο μέσω της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την επιστροφή 1.450 αλλοδαπών οι οποίοι δεν δικαιούνται άσυλο στην Ελλάδα σε εφαρμογή της κοινής δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την προηγούμενη Πέμπτη πρότεινε να δοθεί χρηματοδότηση στην Τουρκία ύψους 3,5 δισ. ευρώ για τη διαχείριση του μεταναστευτικού έως και το 2024. Μάλιστα, έχει προτείνει συνολικά 5,7 δισ. ευρώ κατά την τετραετία αυτή σε τρίτες χώρες που φιλοξενούν μεγάλο αριθμό προσφύγων και μεταναστών (Τουρκία, Λίβανος, Ιορδανία), αλλά και στην ίδια τη Συρία.
Σχετικά με την Τουρκία, σε έγγραφο το οποίο αποκάλυψε η «Κ» (24 Ιουνίου) αναφέρεται ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «ήδη εκταμιεύει 535 εκατ. ευρώ σε χρηματοδότηση-γέφυρα», ώστε «να συνεχιστούν ζωτικά ανθρωπιστικά προγράμματα έως τις αρχές του 2022». Σχετικά με τα επιπρόσθετα 3 δισ. ευρώ για την περίοδο 2022-2024 αναφέρεται ότι «μπορούν να καλύψουν τις πιο επείγουσες ανάγκες των προσφύγων και των κοινοτήτων φιλοξενίας, ειδικά υπηρεσίες υγείας, παιδείας, κοινωνικής προστασίας, ανάπτυξης δεξιοτήτων και δημιουργίας ευκαιριών απασχόλησης».
«Αναγνωρίζουμε ότι η Τουρκία φιλοξενεί μεγάλο αριθμό προσφύγων και πιστεύουμε ότι πρέπει να δοθεί οικονομική βοήθεια στο πλαίσιο της στήριξης των προσφύγων, ώστε να παραμένουν εκεί που βρίσκονται έως ότου μπορέσουν να επιστρέψουν στις εστίες τους», επισημαίνεται. Yπενθυμίζεται ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με μια διατύπωση – μήνυμα προς την Αγκυρα τόνισε ότι θα κάνει συντονισμένη χρήση, ως Team Europe, όλων των διαθέσιμων μέσων και κινήτρων της Ε.Ε. και των κρατών – μελών και αυτό θα πραγματοποιηθεί σε στενή συνεργασία με την Υπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης. Πώς όμως αυτή η διατύπωση θα εφαρμοστεί πρακτικά μένει να αποδειχθεί τους επόμενους μήνες. Η Τουρκία φιλοξενεί, σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, τον μεγαλύτερο πληθυσμό προσφύγων παγκοσμίως: 3,7 εκατομμύρια, εκ των οποίων τα 3,6 εκατομμύρια καταγράφονται ως πρόσφυγες. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι ελάχιστα στοιχεία είναι διαθέσιμα για τον πληθυσμό των Αφγανών που βρίσκονται στην Τουρκία, αλλά και την κατάσταση στην οποία αυτοί διαβιούν. Ωστόσο, οι Αφγανοί αποτελούν πλέον τον μεγαλύτερο πληθυσμό αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα.
Το νομοσχέδιο
Στο μεταξύ, στις 18 Ιουνίου τέθηκε σε διαβούλευση από το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου το σχέδιο νόμου «Αναμόρφωση διαδικασιών απελάσεων και επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών, ζητήματα αδειών διαμονής και διαδικασιών χορήγησης διεθνούς προστασίας». Η διαβούλευση θα ολοκληρωθεί στις 2 Ιουλίου, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες στόχος είναι να ψηφιστεί μέσα στον Ιούλιο.
Το νομοσχέδιο έχει στόχο να κάνει πιο εύκολη την επιστροφή όσων μπαίνουν παράνομα στη χώρα «με την εφαρμογή των διαδικασιών απέλασης στους συλληφθέντες στα σύνορα και όχι των διαδικασιών επιστροφής», σύμφωνα με το υπουργείο Μετανάστευσης. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι μεγάλος αριθμός ατόμων θα παραμένει υπό κράτηση και μάλιστα στα σύνορα, γεγονός που οπωσδήποτε θα φέρει προβλήματα και αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες.
Στο εν λόγω νομοσχέδιο προβλέπεται επίσης «η μείωση του χρονικού διαστήματος οικειοθελούς αναχώρησης σε 25 από 30 ημέρες και η αυστηροποίηση των διατάξεων που αφορούν τη δυνατότητα παράτασης του διαστήματος οικειοθελούς αναχώρησης». Σημειώνεται ότι στους μετανάστες που δεν δικαιούνται άσυλο δίνεται διορία οικειοθελούς αποχώρησης από τη χώρα. Ωστόσο, εφόσον δεν υπάρχει η δυνατότητα παρακολούθησης όλων αυτών των ατόμων, είναι πολύ πιθανό απλώς να αυξηθεί ο πληθυσμός όσων θα κρύβονται και θα ζουν στη σκιά, με ό,τι συνεπάγεται αυτό προκειμένου να μη συλληφθούν μετά το πέρας της διορίας των 25 ημερών.
Παράλληλα προβλέπεται η απλοποίηση των κατηγοριών των δομών φιλοξενίας, οι οποίες από έξι μειώνονται σε τρεις. Οι δομές πλέον θα είναι τα ΚΥΤ (Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης), οι ΚΕΔ (Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές) και οι Ελεγχόμενες Δομές Φιλοξενίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι διαμένοντες στα ΚΥΤ των νησιών έχουν μειωθεί δραστικά, όπως και οι νέες αφίξεις. Συγκεκριμένα, στη Λέσβο παραμένουν –σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία– 5.620 άτομα, στη Χίο 495, στη Σάμο 1.536, στη Λέρο 82 και στην Κω 78.
Ωστόσο, το υπουργείο έχει δρομολογήσει τη δημιουργία νέων δομών σε Λέσβο, Χίο και Σάμο και την επέκταση των ΚΥΤ σε Λέρο και Κω. Συγκεκριμένα, οι διαμένοντες στη Σάμο ενημερώθηκαν μόλις την προηγούμενη Πέμπτη ότι έως το τέλος Ιουλίου θα έχουν μεταφερθεί στη νέα δομή του νησιού.
