Πολύ μακριά από τα μνημόνια σε σκέψη και πράξη

 Η Ελλάδα κατέθεσε την πρώτη Ετήσια Έκθεση Προόδου του 2025 αναφορικά με τους στόχους του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού- Διαρθρωτικού Σχεδίου. Είναι η πρώτη φορά που μας χωρίζει τεράστια απόσταση σύλληψης και πράξης από τα μνημόνια. Και, το κυριότερο, είναι η πρώτη φορά που η χώρα μας μπορεί να παρουσιάσει την δημοσιονομική της εικόνα χωρίς να χρειάζεται ούτε η υποψία ότι οφείλει να λάβει μέτρα προκειμένου να παραμείνει στο ευρύτερο πνεύμα της δημοσιονομικής  πειθαρχίας που θέτουν οι διπλοί ευρωπαϊκοί περιοριστικοί παράγοντες της διατήρησης του πρωτογενούς ελλείμματος στο μέγιστο 3% του ΑΕΠ και του δημόσιου χρέους στο 60% του ΑΕΠ.

Αναγνωρίζοντας, επιτέλους και μετά από πολλές αντιρρήσεις ότι η οικονομική πολιτική δεν μπορεί ρεαλιστικά να ασκείται μέσα στο αυθαίρετο εφεύρημα ενός οικονομικού ζουρλομανδύα, η νέα δημοσιονομική προσέγγιση εγκαταλείπει τις οριζόντιες προσεγγίσεις και επικεντρώνεται στα ειδικά χαρακτηριστικά του κάθε κράτους-μέλους με αναφορά σε δύο μεγάλους άξονες: την αξιοπιστία της προσπάθειας να μειώνεται το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ και την εκτίμηση των κινδύνων που αντιμετωπίζει η κάθε χώρα ξεχωριστά.

Τώρα, γιατί χρειάστηκε μερικές δεκαετίες η νέο-φιλελεύθερη σχολή οικονομολόγων (που αντλεί τις πνευματικές της καταβολές από τον Milton Friedman και στην Ευρώπη εκφράζεται κυρίως από τους Γερμανούς πολιτικούς και οικονομολόγους) να καταλάβει ότι ένα κουστούμι δεν κάνει για όλους τους ανθρώπους και για όλα τα μεγέθη, είναι κάτι που ίσως θα διευκρινίσουν οι ιστορικοί και ψυχίατροι του μέλλοντος.

Η εγκατάλειψη δοξασιών είναι πάντα δύσκολη και σπάνια συμβαίνει άμεσα. Έτσι, η  νέα προσέγγιση διατηρεί ως αναφορά το …δίδυμο 3% και 60% , ευτυχώς όμως, χρησιμοποιεί την έννοια της καθαρής (net) πρωτογενούς δαπάνης ως εργαλείο για να αξιολογήσει σχετικά την πορεία της οικονομίας—κι αυτό για το κάθε κράτος μέλος ξεχωριστά. Έτσι, στον σχετικό πίνακα στην γραμμή των Debt Reduction Measures (DRM) (Μέτρα Μείωσης του Χρέους) η Ελλάδα γράφει ένα μεγαλοπρεπές μηδενικό.

Αυτά είναι τα θετικά της ιστορίας. Δεν θα μιλούσα στην συνέχεια για αρνητικά χαρακτηριστικά, αλλά θα έθετα δύο-τρία ερωτήματα.

Συγκεκριμένα:

·  Πόσο ρεαλιστικές είναι οι εκτιμήσεις για ορισμένα μεγέθη, δεδομένης της αναστάτωσης που έχει φέρει η Αμερική του Τραμπ, ιδιαίτερα μάλιστα όταν στο πρώτο τρίμηνο του 2025 οι ΗΠΑ είδαν το ΑΕΠ να μειώνεται κατά 0,3%, όταν η χρονιά είχε κλείσει με άνοδο 2,4%; Η αναφορά είναι σε μεγέθη, π.χ., όπως τους χαμηλούς αποπληθωριστές που εκτιμά η Έκθεση, την εξαιρετικά υψηλή αύξηση στην συνολική παραγωγικότητα των συντελεστών παραγωγής (total factor productivity), της χαμηλής αύξησης της απασχόλησης σε σχέση με τον υψηλό ρυθμό ανάπτυξης, στην μείωση της δαπάνης εξυπηρέτησης του χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ που φαίνεται να κονταροχτυπιέται με το διάγραμμα στην σελίδα 14 κλπ.

· Εντύπωση προξενεί ο εξαιρετικά χαμηλός ρυθμός στην ολοκλήρωση των έργων που έχουν αναληφθεί μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης (RFF). Μέτρησα συνολικά 217 επενδυτικά έργα. Από αυτά επτά (7) καθυστερούν, ένα (1) έχει απενταχθεί, πέντε (5) μόνο έχουν ολοκληρωθεί, ένα αναφέρεται ως «μη ολοκληρωμένο» (not completed)  και τα υπόλοιπα 204 αναφέρονται ως «επίκαιρα» (on track) δηλαδή προχωρούν κανονικά. Τα αρμόδια υπουργεία γνωρίζουν και κρίνουν, αλλά στα μάτια τρίτου η εικόνα δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή. Η απορρόφηση των πόρων είναι εντυπωσιακή, αλλά θεωρητικά τουλάχιστον, θα ήταν λογικό να υπήρχε σήμερα πλέον μεγαλύτερος αριθμός ολοκληρωμένων έργων, ιδιαίτερα όταν τα έργα που  κατά τεκμήριο απαιτούν χρόνο (Άμυνα, Υποδομές) είναι συνολικά 23. Σημαντικό βάρος φέρει το Περιβάλλοντος και Υποδομών με 32 έργα από τα οποία μόνο ένα(1) έχει ολοκληρωθεί, ενώ πρωταθλητής σε επιτυχία είναι το ΥΠΟΙΚ.

Αντώνης Κεφαλάς

ΠΗΓΗ