Αντιπλοίαρχος Π.Ν., επικεφαλής στη φρεγάτα «Θεμιστοκλής»: Ο κυβερνήτης που «έγραψε» 218 ημέρες στη θάλασσα - Φωνή του Λ.Σ.

Breaking

23.12.22

Αντιπλοίαρχος Π.Ν., επικεφαλής στη φρεγάτα «Θεμιστοκλής»: Ο κυβερνήτης που «έγραψε» 218 ημέρες στη θάλασσα


 Το πρωί της περασμένης Πέμπτης ο αντιπλοίαρχος Νάσος Οικονομίδης ξεκινούσε από το σπίτι του με προορισμό τον Ναύσταθμο της Σαλαμίνας και τη φρεγάτα «Θεμιστοκλής», η οποία αυτές τις ημέρες έτυχε να βρίσκεται ελλιμενισμένη. Στο γραφείο του με την παλιά ξύλινη επένδυση και ένα τραπέζι συσκέψεων σε μπλε χρώμα και παλιές (ολλανδικές) δερμάτινες καρέκλες, μας υποδέχεται χαμογελαστός και το πρώτο που λέει, είναι ότι ανυπομονεί να έλθει η επόμενη εβδομάδα και να αποπλεύσει ξανά, αυτή τη φορά κάπου περί την Κρήτη. Η αποστολή είναι πάντα απόρρητη. Ο αντιπλοίαρχος Οικονομίδης έγινε το πρόσωπο της ημέρας στις 6 Δεκεμβρίου, ημέρα εορτής του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.), όταν παρέλαβε αυτοπροσώπως από τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ Κωνσταντίνο Φλώρο τιμητική διάκριση ως κυβερνήτης της φρεγάτας «Θεμιστοκλής» για τις 218 ημέρες που συμπλήρωσε το 2022 σε αποστολή εν πλω. Ο ίδιος ανέλαβε ως κυβερνήτης στις 14 Φεβρουαρίου 2022, γεγονός που σημαίνει ότι τη χρονιά που σε λίγο φεύγει πάτησε ελάχιστα στη στεριά.


Γεννημένος στην Αθήνα, με καταγωγή από τη Θάσο και την Καβάλα και με παράδοση ναυτική, καθώς ο πατέρας και ο παππούς του εργάστηκαν στο Εμπορικό Ναυτικό, ο αντιπλοίαρχος Οικονομίδης περιορίζεται να πει για τη διάκριση ότι «πάνω από 200 ημέρες τον χρόνο “γράφουν” όλες οι φρεγάτες. Δέκα πάνω, δέκα κάτω, μικρή η διαφορά». Ο Νάσος Οικονομίδης έχει αυτή την αύρα που έχουν πολλά στελέχη του Π.Ν. Αισθάνεσαι όταν συζητάς μαζί τους, ακόμα και όταν οι ίδιοι είναι αγχωμένοι, ότι τα πάντα είναι υπό έλεγχο.

Στην επίμονη ερώτηση σχετικά με τη βράβευση, απλώς συμπληρώνει πως στην πραγματικότητα η τιμή ανήκει στις οικογένειες των μελών του πληρώματος που υπομένουν τη δοκιμασία της απουσίας. «Εγώ απλά το παρέλαβα. Αυτή την περίοδο η πατρίδα μού έχει αναθέσει τη διαχείριση του “Θεμιστοκλή” και μετά από εμένα θα ακολουθήσουν κι άλλοι», λέει. Υπάρχουν αξιωματικοί και υπαξιωματικοί, προσθέτει ο αντιπλοίαρχος Οικονομίδης, οι οποίοι μπορεί να υπηρετούν για 8 με 10 χρόνια σε μια φρεγάτα, γεγονός, βεβαίως, που τους καθιστά συστατικό στοιχείο ενός πλοίου, αλλά είναι πάντα και μια προσωπική πρόκληση. Ο ίδιος θυμάται ότι έχει ουκ ολίγες φορές «διαβάσει» την κόρη του από απόσταση. Οταν είναι στο Αιγαίο με βιντεοκλήση, όταν ταξιδεύει πιο μακριά συνομιλώντας από το δορυφορικό τηλέφωνο.

Η διαχείριση του πληρώματος είναι μια υπόθεση λεπτή. «Για εμένα δεν υπάρχει καμία δικαιολογία όταν είμαστε σε αποστολή. Ολοι με γνωρίζουν και ξέρουν ότι πάνω απ’ όλα είναι η αποστολή», λέει ο αντιπλοίαρχος Οικονομίδης. Παρ’ όλα αυτά, συμπληρώνει, όλοι γνωρίζουν επίσης ότι μόλις η αποστολή ολοκληρωθεί, οι ανάγκες του πληρώματος ή τα ζητήματα που εκ των πραγμάτων προκύπτουν από τη μακρά απουσία, θα καλυφθούν και θα διευθετηθούν, στον βαθμό, βεβαίως, του δυνατού. «Ενα καράβι για να πλέει και να επιχειρεί σωστά θέλει ψυχή. Και η ψυχή είναι το πλήρωμα», σημειώνει. Στη φρεγάτα «Θεμιστοκλής» περίπου το 15% του πληρώματος απαρτίζεται από γυναίκες, ποσοστό που, σύμφωνα με τον κυβερνήτη, δεν είναι υψηλό, καθώς σε άλλες μονάδες του στόλου αγγίζει και το 30%. «Κάνουν ακριβώς τις ίδιες δουλειές με τους άνδρες», τονίζει.

Η διαχείριση του πληρώματος είναι προσωπική υπόθεση. «Οταν τα πράγματα ζορίζουν στο καράβι, σε μια αποστολή, όλοι κοιτάνε προς τα πάνω, δηλαδή τον κυβερνήτη. Πρέπει όμως και ο κυβερνήτης να μπορεί να στηριχθεί στο πλήρωμα», αναφέρει. Η σχέση αυτή ανάμεσα στον κυβερνήτη, ο οποίος μένει στη θέση του για ένα-ενάμιση χρόνο, και στο πλήρωμα που μπορεί να βρίσκεται εκεί για πολύ περισσότερο, είναι δυναμική και χτίζεται σταδιακά. Οταν βρίσκεσαι πολλές ημέρες στη θάλασσα, λέει, ένα βασικό πρόβλημα είναι ότι με τις εξαωρίες και τις τετραωρίες (βάρδιες των έξι και των τεσσάρων ωρών) το βιολογικό ρολόι ανατρέπεται. «Γίνεται η μέρα νύχτα και η νύχτα μέρα», σημειώνει.

«Εχουμε πια γνωριστεί», παρατηρεί ο κ. Οικονομίδης και οι 218 ημέρες στη θάλασσα βοηθούν, αν μη τι άλλο, προς αυτή την κατεύθυνση. Από αυτές, σχεδόν περισσότερες από τις μισές (Απρίλιος – Αύγουστος) ήταν συνεχόμενες, καθώς το πλοίο ήταν ενταγμένο στην αποστολή «Ειρήνη» υπό τη σημαία της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην Ανατολική Μεσόγειο, που σε μια έκταση από τα νότια της Κρήτης μέχρι τη Σικελία έχει ως διακηρυγμένο στόχο τον έλεγχο του λαθρεμπορίου όπλων με προορισμό τη Λιβύη. Αυτή την περίοδο το πλήρωμα προχώρησε και σε νηοψίες εμπορικών πλοίων. «Πρόκειται για μια διαδικασία που θέτει ολόκληρο το πλοίο σε κατάσταση συναγερμού. Η αδρεναλίνη ανεβαίνει στα ύψη, καθώς όλα τα συστήματα του πλοίου είναι ενεργά», αναφέρει χαρακτηριστικά. Τα πλωτά της φρεγάτας αναπτύσσονται, οι Μονάδες των Ειδικών Δυνάμεων επιβαίνουν στο εμπορικό για τη νηοψία και το οργανικό ελικόπτερο πετάει προκειμένου να διασφαλίσει την επιχείρηση.

Πάντα οι αξιωματικοί των Ενόπλων Δυνάμεων έχουν μια πολύ μεγάλη δυσκολία να συζητήσουν για τον «ελέφαντα στο δωμάτιο», που δεν είναι άλλος από τη συχνή –αν όχι καθημερινή πολλές φορές– συναναστροφή με τους Τούρκους στο Αιγαίο. Οταν τον ρωτώ χαμογελάει. «Εκείνο που μπορώ να πω είναι ότι οι Τούρκοι δεν αισθάνονται άνετα όταν βρισκόμαστε κοντά τους», λέει. «Γιατί;», τον ρωτώ. «Διότι ξέρουν ότι είμαστε στο σπίτι μας. Το Αιγαίο Πέλαγος είναι το σπίτι μας. Και γνωρίζουν πολύ καλά ότι για εκείνους είναι κάτι ξένο», συμπληρώνει.

«Είμαστε για τα δύσκολα»

Εκείνη τη στιγμή εισήλθε στο γραφείο του κυβερνήτη ένας υπαξιωματικός. Η κουρτίνα του γραφείου του αντιπλοιάρχου Οικονομίδη είναι πάντα τραβηγμένη, ώστε οποιοσδήποτε έχει κάποιο ερώτημα πάνω στη δουλειά, να μπορεί να του απευθυνθεί. Ο κυβερνήτης στρέφει το κεφάλι στον υπαξιωματικό και του χαμογελά. Ο υπαξιωματικός Π.Κ. με κοιτάζει μου λέει με νόημα αλλά και με αυτοπεποίθηση: «Εδώ είμαστε όλοι δύσκολοι, αλλά είμαστε και για τα δύσκολα».

Σε αυτή την καμπή της συζήτησης ο αντιπλοίαρχος Οικονομίδης μού αποκαλύπτει ότι μελετά την αρχαιοελληνική γραμματεία μόνο και μόνο για να υπογραμμίσει το εξής: «Τα “Μολών Λαβέ” και λοιπά σχετικά ειπώθηκαν μια φορά, υπό συγκεκριμένες περιστάσεις και δεν χρειάζεται από εμάς να τα επαναλαμβάνουμε. Δεν έχει κανένα νόημα. Εκείνο που αναμένεται από εμάς είναι απλά να υποστηρίξουμε αυτά τα λόγια με τις πράξεις μας».

Το καλοκαίρι του 2020, στην πολύμηνη ανάπτυξη του στόλου στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο με αφορμή τις έρευνες του «Ορούτς Ρέις», όλο το Πολεμικό Ναυτικό βρέθηκε στη θάλασσα. «Αυτό που είδε ολόκληρη η ελληνική κοινωνία το 2020 είναι κάτι που εμείς το κάνουμε κάθε μέρα», λέει και υπογραμμίζει πως τίποτε δεν είναι τυχαίο.

Αυτή η διαρκής ετοιμότητα αλλά και η ατμόσφαιρα που επικρατεί στο σύνολο του πληρώματος, ότι «εμείς ό,τι χρειαστεί θα το κάνουμε», δεν είναι για τον κυβερνήτη του «Θεμιστοκλή» απλά μια ψυχολογική κατάσταση. Πίσω από τη λήψη οποιασδήποτε απόφασης, λέει, υπάρχει μια πολύ συγκεκριμένη, δομημένη διαδικασία. «Μια ενέργεια που θα κάνει ένα πολεμικό πλοίο μπορεί να έχει προεκτάσεις πολύ έξω από το πεδίο στο οποίο επιχειρεί, στρατηγικές μπορεί και πολιτικές», αναφέρει χαρακτηριστικά. Ωστόσο, όπως προσθέτει, ο κυβερνήτης ενός πολεμικού πλοίου γνωρίζει επακριβώς τι να κάνει, λόγω οδηγιών, αλλά και λόγω εμπειρίας. «Ξέρεις το υλικό σου, ξέρεις το πλήρωμά σου. Και από εκεί και πέρα λαμβάνεις την κατάλληλη απόφαση», αναφέρει ο κυβερνήτης Οικονομίδης.

Μεταξύ μας λέμε «όταν σφυρίξει τρεις φορές, θα είμαστε όλοι έτοιμοι»
Η φρεγάτα «Θεμιστοκλής» τύπου Kortenaer με το χαρακτηριστικό F-465 είναι μία από τις πιο σκληροτράχηλες μονάδες του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.). Αποκτήθηκε από την Ελλάδα το 2002, αφού είχε συμπληρώσει προηγουμένως άλλα τόσα χρόνια ως «Philips van Almonde» για λογαριασμό του Ολλανδικού Βασιλικού Ναυτικού. 

Οι φρεγάτες τύπου Kortenaer ή S, όπως είναι πιο γνωστές, είναι συνολικά 8 σε ενέργεια και αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των μεγάλων μονάδων επιφανείας του Π.Ν. με πολλές χιλιάδες μίλια επιχειρήσεων στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. 
Παρότι οι φρεγάτες αυτές αποτελούν σχέδια που ναυπηγήθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1970, είναι αγαπημένα σκαριά των περισσότερων μάχιμων αξιωματικών του Π.Ν. 

Ο αντιπλοίαρχος Οικονομίδης γνωρίζει ότι κάποια στιγμή το 2023 θα πρέπει να αποχωρήσει από τη θέση του κυβερνήτη πολεμικού πλοίου προκειμένου να εξελιχθεί στην ιεραρχία. Θα πρέπει να περάσει σε επιτελικές θέσεις στην ξηρά. 

«Επειτα από 27-28 χρόνια στα πλοία διερωτώμαι πώς θα διαχειριστώ τη μετάβαση», αναφέρει. Στις πολύτιμες εμπειρίες του κρατάει σε περίοπτη θέση τους μήνες που πέρασε στον Ινδικό Ωκεανό, από άλλη θέση, στο πλαίσιο της αποστολής καταπολέμησης της πειρατείας στα ανοιχτά της Σομαλίας υπό τις εντολές του ΝΑΤΟ.

Εσχάτως υπάρχει μια πολύ ζωηρή δημόσια συζήτηση για τη στελέχωση των πλοίων του Στόλου. Τμήμα της, μάλιστα, έφθασε στο ευρύ κοινό όταν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την παροχή επιδόματος για τα πληρώματα των μονάδων επιφανείας. 
Τον ρωτώ «γιατί κάποιος να επιλέξει να κάνει καριέρα στο Πολεμικό Ναυτικό». «Νομίζω φθάνει απλά να το θέλεις πολύ. Για εμένα δεν υπήρχε άλλος δρόμος», απαντά ο αντιπλοίαρχος Οικονομίδης. 

Για τον κυβερνήτη του «Θεμιστοκλή» η ζωή εν πλω είναι η ζωή που επέλεξε και όχι κάτι που αναγκάστηκε ή υποχρεώθηκε να κάνει. Και δηλώνει ότι ζηλεύει τους νεότερους. «Με τις νέες μονάδες που θα προστεθούν στον Στόλο, τις FDI και ό,τι άλλο αποφασιστεί, το Π.Ν. θα περάσει σε άλλη εποχή. Λέω κάθε μέρα στους νεότερους στο πλήρωμα ότι θα έδινα τα πάντα για να είμαι στη θέση τους», λέει χαμογελώντας.

«Μια αναγνώριση»

Ως προς το ζήτημα των επιδομάτων αναφέρει ότι, «βεβαίως θα βοηθήσει. Είναι μια αναγνώριση για το γεγονός ότι δεν κοιμάσαι κάθε βράδυ σπίτι σου». Το σκέφτεται λίγο παραπάνω και λέει: «Ξέρετε, αυτή είναι μια συζήτηση που κανένας ο οποίος υπηρετεί σε πολεμικό πλοίο δεν σκέφτεται όταν έρχεται η ώρα να κάνει το καθήκον του». Τον ρωτώ τι εννοεί; «Ηθικό υπάρχει», μου απαντάει, «και μάλιστα αποδεδειγμένο». Χαμογελάει λίγο και μου λέει: «Μεταξύ μας έχουμε μια φράση. “Οταν σφυρίξει τρεις φορές, θα είμαστε όλοι έτοιμοι”».