Τα τέσσερα εφιαλτικά σενάρια σε μια ενδεχόμενη ήττα Ερντογάν – Πόσο εύκολα θα ξεφορτωθεί η Τουρκία τον «σουλτάνο»;
Το ερώτημα πλανάται μέσα κι έξω από την Τουρκία με φόντο τις επικείμενες εκλογές σε 18 μήνες από τώρα και υπό το βάρος της οικονομικής κατάρρευσης της γείτονος – Πόσο εύκολο είναι να χάσει τις εκλογές ο Ερντογάν; Πόσο εύκολο είναι να υπάρξει ομαλή μετάβαση στην εξουσία;
Το να χάσει τις εκλογές δεν είναι δύσκολο. Το δύσκολο είναι πώς θα φύγει σε περίπτωση που το αντιπολιτευτικό μέτωπο καταφέρει να επικρατήσει στις κάλπες. Το κρίσιμο ερώτημα που εγείρεται με μεγαλύτερη ένταση είναι εάν ο Ερντογάν θα πάει ομαλά σε ελεύθερες εκλογές, όταν βλέπει ότι μάλλον θα τις χάσει. Απάντηση, βέβαια, δεν μπορεί να δοθεί, αλλά πολλοί στην αντιπολίτευση δεν κρύβουν την ανησυχία τους μήπως μεθοδεύσει την εκτροπή σε ανώμαλες καταστάσεις πολιτικής εκτροπής. Ο Τούρκος Πρόεδρος έχει στήσει εδώ και χρόνια ένα ιδιότυπο καθεστώς με διευρυμένες αρμοδιότητες του ιδίου και αρκετοί πολιτικοί αναλυτές τον έχουν ικανό να στήσει ακόμα και υπόθεση υποτιθέμενου πραξικοπήματος προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία και να μην αποδεχθεί το όποιο αποτέλεσμα της κάλπης.
Άλλοι πάλι δεν αποκλείουν καθόλου έναν στρατιωτικό τυχοδιωκτισμό στο Αιγαίο με σκοπό να πουλήσει στο εθνικιστικό ακροατήριο μία εθνική νίκη. Όπως μάλιστα υποστηρίζει σε άρθρο του ο Soner Cagaptay, ερευνητής του Washington Institute for Near East Policy των ΗΠΑ στην ιστοσελίδα του αμερικανικού Foreign Affairs, τα σενάρια για το πώς θα αντιδράσει ο Τ. Ερντογάν στο ενδεχόμενο εκλογικής του ήττας είναι τρία. Σύμφωνα με τα τρία αυτά σενάρια, ο Ταγίπ Ερντογάν μπορεί ενδεχομένως να αλλοιώσει την ψηφοφορία, να αμφισβητήσει το αρνητικό αποτέλεσμα ή ακόμα και να επιδοθεί σε μια εξέγερση, με την βοήθεια των πιστών οπαδών του που ζουν παρασιτικά από το καθεστώς που έχει στήσει εδώ και είκοσι χρόνια στην Τουρκία.
Πρακτικά τα σενάρια εκτροπής δεν είναι τρία, είναι τέσσερα και πρόκειται για τα εξής:
- Να καθυστερήσει τις εκλογές ανοίγοντας πόλεμο διώξεων κατά των αντιπάλων του
- Να αλλοιώσει την ψηφοφορία με καταστάσεις βίας και νοθείας
- Να μην αποδεχθεί το αποτέλεσμα και να ζητήσει εκ νέου εκλογές
- Να ωθήσει τους υποστηρικτές του σε συνθήκες εξέγερσης και πολιτικής εκτροπής σε οποιοδήποτε αποτέλεσμα δεν τον συμφέρει
Στο σημερινό πολιτικό χάρτη της Τουρκίας, πολλά θα εξαρτηθούν από τη συμμαχία του (κοσμικού) κόμματος αξιωματικής αντιπολίτευσης (CHP), του Καλού Κόμματος (IYI), αλλά και από την ανεπίσημη υποστήριξη του φιλοκουρδικού κόμματος (HDP) και άλλων μικρών κομμάτων, όπως του ισλαμικού Κόμματος της Ευτυχίας (SP) που αντιδρά στη διαφορά του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ και του Ερντογάν. Όλοι αυτοί οι σχηματισμοί συγκροτούν εν δυνάμει ένα «αντι- Ερντογάν» μέτωπο ικανό να ανατρέψει το σουλτάνο υπό προϋποθέσεις. Ανομοιογενές μέτωπο ομολογουμένως, αλλά εν δυνάμει ικανό να προκαλέσει πολιτικές αλλαγές στην Τουρκία.
Η επικράτηση του υποψηφίου του CHP Εκρέμ Ιμάμογλου στη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης το 2019 απέδειξε τόσο το ότι είναι δυνατή η ήττα του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ, αλλά και το που μπορεί να φθάσει ο Ερντογάν για να διατηρήσει την εξουσία και την επικράτηση του κόμματός του. Θυμίζω ότι το πρώτο πράγμα που έκανε ο Ερντογάν ήταν να αμφισβητήσει τα αποτελέσματα των εκλογών και να επιβάλει νέες κάλπες. Τότε λοιπόν η διαφορά των 13.000 ψήφων του Ιμάμογλου έναντι του υποψηφίου του ΑΚΡ, εκτοξεύτηκε στις 800.000! Αυτό και μόνο αποδεικνύει ότι ο σουλτάνος δεν είναι ούτε αήττητος, ούτε ανίκητος. Αντιθέτως ως ένα σημείο είναι προβλέψιμος αφού δεν κινείται με σύγχρονα πολιτικά κριτήρια, αλλά με παλαιοκομματικές πρακτικές τύπου Μπάαθ. Να σημειωθεί ότι εξίσου τρομακτική κατά του Ερντογάν ήταν και η επικράτηση του υποψηφίου του CHP Μανσούρ Γιαβάς στη δημαρχία της Άγκυρας
Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις που αποτυπώνονται το τελευταίο διάστημα στην Τουρκία οι δύο αυτοί Δήμαρχοι (Ιμάμογλου και Γιαβάς) αλλά και η ηγέτης του Καλού Κόμματος ΙΥΙ Μεράλ Ακσενέρ θα μπορούσαν να επικρατήσουν του Ερντογάν στον δεύτερο γύρο των Προεδρικών Εκλογών το 2023. Οι παραπάνω μπορεί να ανταγωνίζονται για μια καλή θέση στην αντιπολίτευση, αλλά στο δεύτερο γύρο θα υποστήριζαν τον μεταξύ τους επικρατέστερο για να ηττηθεί ο Ερντογάν. Κανείς βέβαια δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο να υπάρξουν δραματικές καταστάσεις, όπως απαγόρευση αυτών των κομμάτων και φυλάκιση των ηγετών τους ή μια αέναη παράταση των εκλογών.
Ήδη τα παραπάνω σενάρια για την αντίδραση του Ερντογάν έχουν αρχίσει να σχηματοποιούνται σε ένα μεγάλο και δύσκολο παζλ. Αρκετοί πολιτικοί αναλυτές πιστεύουν ότι η Δύση (η Ε.Ε. δηλαδή) οφείλει να πιέσει τον Ταγίπ Ερντογάν να εγγυηθεί την ομαλή μετάβαση της εξουσίας, απειλώντας με κυρώσεις όσους την υπονομεύουν. Μια άλλη στρατηγική θα ήταν η εκ των προτέρων διαπραγμάτευση της αντιπολίτευσης για την αμνήστευση του Ερντογάν και της οικογένειάς του, εφόσον οικειοθελώς παραδώσει δημοκρατικά την εξουσία, όταν χάσει στις εκλογές. Εξίσου δύσκολο σενάριο με το οποίο διαφωνούν πλήρως τα μικρά κόμματα της Αριστεράς. Το να χάσει τις εκλογές ο Ερντογάν είναι το εύκολο. Το δύσκολο είναι «πώς θα φύγει;».
Συμπερασματικά θα έλεγε κανείς ότι η επόμενη μέρα στην Τουρκία αποτελεί ίσως έναν από τους μεγαλύτερους γρίφους που θα απασχολήσει σφόδρα την Ε.Ε, το ΝΑΤΟ και βεβαίως την Ελλάδα…
